Reguły gry

Wprowadzenie

SCRABBLE to gra słowna dla 2, 3 lub 4 graczy. Polega na układaniu na planszy powiązanych ze sobą słów przy użyciu płytek z literami o różnej wartości - przypomina to budowanie krzyżówki. Celem gry jest uzyskanie jak najwyższego wyniku. Każdy gracz stara się uzyskać jak najwięcej punktów układając słowa w taki sposób, by wykorzystać wartość liter i premiowane pola na planszy. Zależnie od umiejętności graczy, suma uzyskanych w grze punktów może osiągnąć od 400 do 800, albo nawet więcej.

Zawartość kompletu

• 100 płytek z literami
  

  Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.	Płytki / Pkt.
  9 / 1	1 / 5	2 / 3	3 / 2	1 / 6	3 / 2	7 / 1	1 / 5
  1 / 5	2 / 3	2 / 3	8 / 1	2 / 3	3 / 2	3 / 2	2 / 3
  3 / 2	5 / 1	1 / 7	6 / 1	1 / 5	3 / 2	4 / 1	4 / 1
  1 / 5	3 / 2	2 / 3	4 / 1	4 / 2	5 / 1	1 / 9	1 / 5
  2 / 0

  Gracze mają do dyspozycji 98 płytek z literami alfabetu oraz dwie płytki puste, które będziemy nazywać blankami (patrz powyżej). Każdej literze odpowiada określona liczba punktów (widoczna w prawym dolnym rogu płytki). Blank nie ma żadnej wartości punktowej, ale może zastępować dowolną literę z zestawu. Gracz, który kładzie blanka, musi powiedzieć, jaką literę blank zastępuje - ustalenie to pozostanie ważne do końca gry.
• 4 stojaki
  Przed rozpoczęciem gry każdy jej uczestnik bierze stojak, na którym będzie układał swoje płytki.
• 1 woreczek z płytkami
  Przed rozpoczęciem gry wszystkie płytki muszą zostać umieszczone w woreczku.
• 1 plansza
  Plansza składa się z kwadratowych pól ułożonych w 15 wierszach i 15 kolumnach, rozdzielonych liniami.

Pola premiowe

Na planszy znajdują się specjalne premiowe pola, które zwiększają wartość układanych słów. Jasnoniebieskie pola podwajają wartość położonej na nim litery. Ciemnoniebieskie pola potrajają tę wartość. Jeśli jedna z liter układanego wyrazu zostanie umieszczona na jasnoczerwonym polu, wartość całego wyrazu zostanie podwojona, a jeśli na ciemnoczerwonym polu - potrojona. Jeśli słowo znajdzie się na polach zarówno premii literowych jak i słownych, przed podwojeniem lub potrojeniem wartości słowa zostają uwzględnione wszystkie premie literowe.
Każda premia dotyczy tylko tego ruchu, w którym gracz kładzie na niej płytkę z literą.

Uwaga: Kiedy na polu podwójnej lub potrójnej premii słownej zostanie położony blank, suma wartości liter tworzących słowo zostanie podwojona lub potrojona mimo zerowej wartości samego blanka. Blank położony na polu podwójnej lub potrójnej premii literowej nadal ma wartość zerową.

Współrzędne

Wokół zewnętrznej krawędzi planszy umieszczono współrzędne. Służą one wyłącznie do opisu położenia pola na planszy. Na przykład, pole w lewym górnym rogu będzie nosić nazwę A1, jeśli znajdzie się na nim pierwsza litera słowa ułożonego poziomo. Jeśli natomiast zaczyna się na nim słowo ułożone pionowo, będziemy je nazywać 1A.

Zapisywanie wyników

Jeden z graczy otrzymuje zadanie zapisywania wyników, może także brać udział w grze. Gracz ten zapisuje punkty graczy po zakończeniu każdego ruchu.

Rozpoczęcie gry

Wszystkie płytki zostają umieszczone w woreczku. Aby ustalić, kto rozpocznie grę, każdy uczestnik bierze z woreczka jedną płytkę. Gracz, który ma literę najbliższą początkowi alfabetu, będzie zaczynać (blank zastępuje dowolną literę z zestawu). Płytki wracają do woreczka i muszą zostać wymieszane. Wszyscy gracze po kolei biorą po siedem płytek i układają je na swoich stojakach. Gra toczy się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. W każdym ruchu gracz może wyłożyć słowo na planszy, wymienić płytki, lub opuścić kolejkę.

Ułożenie pierwszego wyrazu

Pierwszy gracz tworzy z dwóch lub więcej płytek słowo i układa je na planszy poziomo (od lewej do prawej) lub pionowo ( z góry na dół), w taki sposób, by jedna z płytek znalazła się na centralnym polu (z gwiazdką)). Nie wolno układać słów ukośnie. Wszystkie płytki użyte podczas ruchu muszą znaleźć się po ułożeniu na planszy w jednej ciągłej linii pionowej lub poziomej.

Wymiana płytek

Każdy z graczy może wykorzystać swój ruch na wymianę dowolnej liczby płytek ze swojego stojaka. W tym celu zdejmuje je ze stojaka tak, by nie było widać liter, bierze z woreczka losowo taką samą liczbę płytek, a następnie wrzuca odłożone płytki do woreczka. Na tym jego ruch się kończy i kolejka przechodzi na gracza z lewej strony (jeżeli w grze bierze udział więcej niż dwu graczy).

Opuszczenie kolejki

Oprócz możliwości ułożenia słów na planszy lub wymiany płytek, gracz może także postanowić, że opuści kolejkę, niezależnie od tego, czy jest w stania ułożyć słowo, czy nie. gra kończy się jednak, jeśli wszyscy gracze dwa razy z rzędu opuszczą kolejkę.

Dozwolone słowa

Dozwolone jest korzystanie ze wszystkich słów znajdujących się w słownikach języka polskiego oraz ich poprawnych form gramatycznych, z wyjątkiem tych, które zaczynają się od wielkiej litery, są skrótami, przedrostkami lub przyrostkami albo wymagają użycia apostrofu lub łącznika. Wszystkie słowa dozwolone w grze zawarte są w Oficjalnym Słowniku Polskiego Scrabblisty (OSPS).
Po zakończeniu ruchu, nie można zmieniać położenia na planszy żadnej płytki, ani jej zdejmować, chyba że słowo zostanie słusznie zakwestionowane.

Kwestionowanie słów

Po ułożeniu słowa a jeszcze przed zapisaniem wyniku i przejściem kolejki na następnego gracza można zakwestionować poprawność tego słowa. Można wtedy (i tylko wtedy) sprawdzić je w słowniku. Jeśli zakwestionowane słowo okaże się niedozwolone, gracz musi zabrać z planszy wyłożone przez siebie płytki i traci ruch.

Obliczanie wartości pierwszego słowa

Gracz kończy ruch obliczając wartość ułożonego słowa i przekazując ją zapisującemu, który rejestruje ją na arkuszu wyników. Wartość słowa oblicza się dodając liczby widoczne na płytkach, z uwzględnieniem wszystkich pól premiowych na których słowo się znajduje.

Zakończenie ruchu

Na koniec każdego ruchu gracz dobiera z woreczka tyle płytek, ile wyłożył, dzięki czemu zawsze ma na stojaku siedem płytek.

Specjalna premia

Gracz, któremu uda się w jednym ruchu wyłożyć wszystkie siedem płytek, otrzymuje 50-punktową premię. Jest ona dodawana do wyniku po uwzględnieniu wszystkich pól premiowych.

Ruch następnego gracza

Drugi gracz, podobnie jak każdy następny, ma do wyboru: dołożenie jednej lub kilku płytek do tych. które już leżą na planszy i utworzenie nowych słów o długości co najmniej dwóch liter, wymianę płytek albo opuszczenie kolejki. Wszystkie płytki użyte podczas ruchu muszą znaleźć się po ułożeniu na planszy w jednej ciągłej linii pionowej lub poziomej. Jeżeli ułożone płytki łączą się z innymi płytkami na sąsiednich palach, muszą z nimi tworzyć pełne i sensowne słowa, podobnie jak w klasycznej krzyżówce. Gracz uzyskuje punkty za wszystkie słowa utworzone lub zmodyfikowane w wyniku swojego ruchu. Nie należy zapominać o polach premiowych na których gracz położył swoje płytki.

Tworzenie nowych słów

Nowe słowa można tworzyć na pięć sposobów:

1. Dołożenie jednej lub kilku płytek na początku lub na końcu słowa już znajdującego się na planszy, albo też zarówno na początku, jak i na końcu takiego słowa.
2. Ułożenie słowa pod kątem prostym do słowa znajdującego się na planszy. Nowe słowo musi wykorzystywać jedną z liter słowa leżącego na planszy.
3. Ułożenie całego słowa równolegle do słowa już istniejącego w taki sposób, by stykające się płytki także tworzyły całe słowa.
4. Nowe słowo może także dodać literę do istniejącego słowa.
5. Ostatnia możliwość to „mostek” między dwiema lub więcej literami.

Zakończenie gry

Gra kończy się, kiedy wszystkie płytki zostały wyjęte z woreczka, a jeden z graczy wykorzystał wszystkie płytki ze swojego stojaka. Gra kończy się także wtedy, gdy zostaną wykonane wszystkie możliwe ruchy i wszyscy gracze opuszczą dwie kolejki z rzędu.
Uwaga: Opuszczenie przez wszystkich graczy dwu kolejek z rzędu kończy grę niezależnie od tego jak wiele płytek pozostało jeszcze w woreczku i na stojakach.
Po zsumowaniu wszystkich punktów wynik każdego gracza zmniejsza się o sumę punktów widniejących na płytkach pozostających na jego stojaku, a jeżeli jeden z graczy wykorzystał wszystkie płytki, jego wynik zwiększa się o sumę niewykorzystanych płytek wszystkich pozostałych uczestników gry. Przykład: jeśli graczowi nr 1 pozostały na stojaku litery Ż i B, jego wynik zostanie zmniejszony o 8 punktów. Gracz, który wykorzystał wszystkie płytki, dodaje sobie 8 punktów.
Pamiętaj - wynik gry może zależeć od ostatniej litery w woreczku!

Wyjaśnienie często niewłaściwie interpretowanych reguł

• Jeżeli płytka styka się z inną płytką w sąsiednim polu, musi z nią tworzyć pełne słowo, podobnie jak w klasycznej krzyżówce.
• Słowo można w jednym ruchu przedłużyć z obu jego końców, tak jak w swyrazach PRÓBUJE i S-PRÓBUJE-MY.
• Wszystkie płytki użyte podczas ruchu muszą znaleźć się po ułożeniu na planszy w jednej ciągłej linii pionowej lub poziomej.
• Nie jest dozwolone dokładanie w jednym ruchu płytek do różnych słów w różnych częściach planszy.
• Dodatkowe punkty za pola premiowe dodaje się tylko w tym ruchu, w którym zostały na nich położone płytki.
• Jeśli w jednym ruchu zostanie utworzonych kilka słów, liczone jest każde takie słowo. Wartość wspólnych liter (ze wszystkimi premiami, jeśli leżą na polach premiowych) jest liczona dla każdego słowa oddzielnie.
• Jeśli wyraz przechodzi przez dwa pola premii słownych, suma punktów jego liter jest mnożona przez 4 (2x2), albo mnożona przez 9 (3x3).
• Kiedy na polu podwójnej lub potrójnej premii słownej zostanie położony blank, suma wartości liter tworzących słowo zostanie podwojona lub potrojona mimo zerowej wartości samego blanka. Blank położony na polu podwójnej lub potrójnej premii literowej nadal ma wartość zerową.

Inne często zadawane pytania

Kiedy jeden z graczy wykorzysta wszystkie swoje płytki, a woreczek jest pusty, gra kończy się, nie można już wykonywać żadnych ruchów. Zdarza się, że żadnemu z graczy nie uda się pozbyć wszystkich płytek. Gra toczy się wtedy do chwili wykonania wszystkich możliwych ruchów. Jeśli gracz nie jest w stanie wykonać ruchu, opuszcza kolejkę. Jeśli wszyscy gracze dwa razy z rzędu opuszczą kolejkę, gra kończy się.

Podczas układania słów nie wolno korzystać ze słownika. Może on być wykorzystywany wyłącznie po wyłożeniu słowa l zakwestionowaniu go.

Każde słowo może być użyte podczas gry wielokrotnie.

Regulamin turniejowypo poprawkach z dni 21.09.2005, 30.10.2013, 14.11.2014, 2.7.2015, 10.8.2015, 12.10.2017, 23.10.2017, 6.11.2018, 12.12.2018, 3.03.2019, 29.03.2023, 26.04.2023, 1.02.2024

Cały regulamin w formacie PDF

We wszystkich partiach turniejowych obowiązują zasady podane w instrukcji do gry.
Ponadto zawodnicy mają obowiązek przestrzegać niżej opisanych reguł.
Ilekroć w regulaminie jest mowa o:

1. Zawodniku - oznacza to gracza, który właśnie wykonuje ruch;
2. Przeciwniku - oznacza to gracza, który jest oponentem Zawodnika;
3. Graczu - oznacza to Zawodnika lub Przeciwnika;
4. Graczach - oznacza to Zawodnika i przeciwnika wspólnie.

1. Przygotowanie do gry

1.1. Komplet do gry

1.2. Czas gry

W turniejach PFS obaj gracze mają na wykonanie wszystkich ruchów tyle czasu, ile zostało określone w danym turnieju. Czas mierzy się za pomocą zegara szachowego (mechanicznego lub elektronicznego). Przed przystąpieniem do rozegrania partii gracze muszą sprawdzić czy zegar jest odpowiednio ustawiony i zatrzymany.

1.3 Zapis

1.4. Pomoce indywidualne

Gracz może korzystać z przygotowanego przed partią wykazu liter (wykreślanki), aby wykreślać z niego podczas gry te litery, które zostały już wykorzystane. Po rozpoczęciu partii może również prowadzić zapiski dowolnej treści. Zabronione jest natomiast korzystanie podczas gry z innych pomocy poza wykreślanką, a w szczególności z jakichkolwiek wykazów słów.

2. Rozpoczęcie partii

2.1 Wybór rozpoczynającego

Gracza rozpoczynającego partię wyznacza się za pomocą komputerowego rozstawienia lub za pomocą losowania liter. W przypadku losowania liter partię rozpoczyna gracz, który wylosował literę bliższą początkowi alfabetu. Blank jest równoznaczny z literą „A”. W przypadku wylosowania jednakowych liter losowanie powtarza się do skutku.

2.2 Zajęcie miejsca przy stole

W przypadku konfliktu między graczami co do zajmowanych przez nich miejsc przy stole prawo wyboru uzyskuje ten gracz, który wygra losowanie liter opisane w podpunkcie 2.1.

2.3 Dobieranie płytek

Gracz rozpoczynający partię dobiera losowo z woreczka siedem płytek i układa je na stojaku. Podczas dobierania płytek woreczek należy trzymać na wysokości ramienia. Płytki należy dobierać bez ociągania się, w taki sposób, by w sumie nie wyciągnąć ich z woreczka więcej niż siedem. W każdym momencie gry, po wyciągnięciu płytek z woreczka, powinny one być widoczne dla obu graczy (znajdować się na stojaku, stole lub planszy). W szczególności każdą wyciągniętą z woreczka płytkę należy położyć niezwłocznie na stoliku/stojaku. Zabronione jest trzymanie płytek w ręce poza workiem, aby dobrać kolejne, do uzyskania pożądanej ich liczby.

2.4 Włączenie zegara w momencie rozpoczęcia gry

Przeciwnik włącza zegar w chwili, gdy Gracz wyciągnie z woreczka co najmniej jedną płytkę, natomiast swoje siedem płytek dobiera z woreczka dopiero po włączeniu zegara i wylosowaniu przez Gracza siedmiu płytek. Włączenie zegara w tej sytuacji jest jednoznaczne z rozpoczęciem partii. Włączenie zegara graczowi nieobecnemu w chwili rozpoczęcia rundy nie rozpoczyna partii.

3. Ruch

3.1. Definicja ruchu

Ruch to:

1. ruch zwykły lub
2. wymiana lub
3. pauza

3.2. Ruch zwykły

3.3. Wymiana

Na wymianę składają się kolejno:

1. zgłoszenie wymiany;
2. zdjęcie wymienianych płytek ze stojaka;
3. zatrzymanie zegara;
4. zapisanie wymiany przez obu zawodników;
5. włączenie zegara przeciwnikowi;
6. dobranie płytek;
7. wrzucenie wymienianych płytek do worka.

3.4. Pauza

4. Elementy ruchu

4.1. Ułożenie płytek na planszy

4.2. Zdefiniowanie blanków

4.3. Wymiana

4.4 Zatrzymanie zegara

4.5 Podanie wartości ruchu

4.6 Zapisanie wartości ruchu

4.7. Kwestionowanie poprawności ruchu

4.8. Zdjęcie niepoprawnego lub nieprawidłowo ułożonego wyrazu

4.9 Włączanie zegara

4.10 Dobieranie płytek

4.11 Wykreślanie liter

5. Zakończenie partii

5.1 Sposoby zakończenia partii

5.2 Protokół partii

Po ustaleniu wyniku partii obaj gracze mają obowiązek czytelnie wpisać go do protokołu partii i przekazać protokół sędziemu. Wynik podany w protokole jest ostateczny, z wyjątkiem sytuacji opisanej w punkcie 4.6.4. Jeżeli w protokole są poprawki, obaj gracze powinni osobiście potwierdzić je u sędziego.

6. Zasady porządkowe

6.1 Sytuacje sporne

W przypadku sytuacji spornej, gracze mają prawo zatrzymać zegar i wezwać sędziego. Sędzia przy podejmowaniu decyzji ma obowiązek wskazania konkretnego punktu regulaminu turniejowego, na który się powołuje. W przypadku sytuacji nieobjętych regulaminem, obowiązuje punkt 7.4.

6.2 Przekroczenie czasu gry

6.3 Spóźnienia i nieobecność

6.4 Odejście od planszy

Gracz może odejść od planszy jedynie za zgodą przeciwnika lub sędziego i bez przerywania partii. Odejście od planszy jest możliwe wyłącznie wtedy, kiedy gracz wykona ruch zwykły niezakończony stratą, włączy czas przeciwnikowi i nie dobierze płytek. Przeciwnik może pod nieobecność gracza wykonać ruch, a następnie zatrzymać zegar, nie wolno mu jednak dobrać płytek. Gracz, który wraca, dobiera brakujące płytki i następnie sprawdza lub zapisuje ruch przeciwnika. Dalej partia toczy się normalnie. Jeżeli nieobecność gracza przekroczy 5 minut, przeciwnik ma prawo włączyć mu zegar i zgłosić to sędziemu. Od tej decyzji przysługuje graczowi odwołanie do sędziego.

6.5 Liczenie płytek w woreczku

6.6 Zachowanie przy planszy

7. Łamanie przepisów

7.1 Wykroczenia

Gracz przyłapany na świadomym naruszaniu obowiązujących przepisów może zostać ukarany przez sędziego różnymi karami, w tym:

1. upomnieniem,
2. odjęciem wielokrotności 5 punktów (w zależności od wagi wykroczenia),
3. wykluczeniem z danej partii (walkowerem),
4. wykluczeniem z dalszych rozgrywek i nieuwzględnieniem wygranych/remisów gracza w klasyfikacji końcowej.

7.2 Walkower

Walkower (zaliczany do rankingu) przyznaje się w stosunku N:1, gdzie N jest równe największej z następujących liczb:

1. średniej z dotychczas rozegranych przez zawodnika partii w turnieju, wyliczanej na podstawie wzoru W=(S+M*400)/R. gdzie W-średni szacowany wynik, S-suma dotychczasowych wyników, M- liczba partii jeszcze nierozegranych (włącznie z aktualną), R - liczba rund w turnieju.
2. wyniku punktowego zawodnika w partii w chwili przyznania walkowera,
3. liczby 400.

W razie wykluczenia gracza przyznaje się walkower w partii, podczas której został on wykluczony, natomiast poprzednie jego wyniki pozostają ważne.

7.3 Następstwa wykluczenia

Na wniosek sędziego turnieju Zarząd PFS może podjąć decyzję o okresowym zakazie dopuszczania do turniejów PFS gracza wykluczonego z turnieju.

7.4 Sytuacje nieobjęte regulaminem

W przypadku sytuacji nieobjętych regulaminem, ostateczną decyzję podejmuje sędzia.

Regulamin sędziowskipo poprawkach z dni 7.03.2022, 29.03.2023

Cały regulamin w formacie PDF
Pula pytań egzaminacyjnych

Rozdział I
ZAKRES REGULACJI

§ 1.

Niniejszy regulamin sędziowski ustala zasady nabywania, zawieszania i utraty licencji sędziowskich uprawniających do sędziowania turniejów scrabble, organizowanych pod auspicjami Polskiej Federacji Scrabble (zwanej dalej PFS) oraz reguły prowadzenia turniejów przez sędziów PFS.

Rozdział II
NABYWANIE, ZAWIESZANIE I UTRATA UPRAWNIEŃ SĘDZIOWSKICH

§ 2.

1. Uprawnienia sędziego PFS nadaje, zawiesza i odbiera Zarząd PFS — w trybie i na zasadach określonych w niniejszym regulaminie.
2. Rozróżnia się uprawnienia (licencje) I i II stopnia. Licencja II stopnia uprawnia do sędziowania turniejów zaliczanych do rankingu PFS oprócz turniejów z cyklu Grand Prix, Mistrzostw Polski i Pucharu Polski. Licencja I stopnia uprawnia do sędziowania wszystkich turniejów.

§ 3.

1. Kandydat na Sędziego PFS powinien:
   1. mieć ukończone 21 lat
   2. być nieprzerwanie od roku członkiem PFS
   3. co najmniej przez rok uczestniczyć w turniejach scrabble zaliczanych do rankingu PFS jako zawodnik i rozegrać co najmniej 120 partii
2. Kandydaci na sędziów PFS zgłaszają swoje kandydatury do Zarządu PFS. Jeśli kandydat spełnia warunki formalne uzyskuje on zgodę Zarządu PFS i może rozpocząć staż.
3. Chęć asystowania na turniejach PFS winna być zgłoszona Zarządowi nie później niż na 7 dni przed deklarowanym terminem odbywania stażu. Wówczas Zarząd zobowiązany jest poinformować sędziego wymienionego turnieju o osobie odbywającej staż.
4. W jednym turnieju może asystować tylko jedna osoba. Kandydat na sędziego asystuje przy całym turnieju. Nie można asystować w turniejach specjalnych (PP, MP). Ostateczną decyzję o możliwości stażu podejmuje Zarząd PFS.
   O pierwszeństwie do odbywania stażu decyduje kolejność zgłoszeń kandydatów za wyjątkiem sytuacji, gdy:
   • którykolwiek z kandydatów zgłosi chęć odbycia egzaminu sędziowskiego — wówczas to on uzyskuje pierwszeństwo w rozważanym terminie
   • osoba pierwsza w kolejce ma już wystarczającą liczbę rund stażowych potrzebnych do dopuszczenia do egzaminu sędziowskiego — wówczas kolejna osoba chętna na staż w rozważanym terminie zajmuje jej miejsce.
5. Zarząd PFS nadaje uprawnienia sędziowskie II stopnia kandydatowi, który spełnił następujące warunki:
   1. asystował w charakterze sędziego pomocniczego w ciągu co najmniej 12 rund podczas turniejów PFS (minimum jeden pełny turniej). Po odbyciu stażu kandydat na sędziego ma 24 miesiące na podejście do egzaminu. Po tym czasie musi on odbyć staż ponownie,
   2. zdał egzamin sędziowski, w skład którego wchodzą:
      • egzamin teoretyczny — prawidłowa odpowiedź na trzy losowo wybrane pytania z puli pytań egzaminacyjnych na sędziów PFS w obecności min. dwóch sędziów I stopnia (lub jednego sędziego I stopnia i osoby wskazanej przez PFS). Egzamin odbywa się w formie pisemnej w terminie wcześniej wyznaczonym przez Zarząd PFS. Do egzaminu teoretycznego można przystąpić nie częściej niż raz na 3 miesiące,
      • egzamin praktyczny — samodzielne poprowadzenie turnieju PFS (co najmniej 12 rund) i otrzymanie w formie pisemnej pozytywnej oceny przez sędziego I stopnia, pod którego nadzorem odbywał się egzamin. Do egzaminu praktycznego może przystąpić kandydat po zdaniu egzaminu teoretycznego w terminie zgłoszonym uprzednio Zarządowi PFS.
6. Pula pytań na egzamin teoretyczny na sędziego PFS jest z góry znana i dostępna na stronie PFS oraz dostarczana kandydatowi z chwilą rozpoczęcia stażu wraz z elektroniczną wersją programu sędziowskiego, na którym odbywają się turnieje PFS.
7. Kandydat na sędziego ma prawo odwołać się od wyniku egzaminu do Zarządu PFS w terminie 14 dni. Ostateczną decyzję o przyznaniu uprawnień sędziowskich podejmuje Zarząd PFS w ciągu 21 dni od daty otrzymania odwołania.
8. Po otrzymaniu licencji II stopnia sędzia nabywa automatycznie licencję I stopnia po przeprowadzeniu dwóch turniejów.
9. W wyjątkowych sytuacjach Zarząd PFS może nadać tymczasowo, na okres trwania zawodów uprawnienia sędziego PFS osobie będącej członkiem PFS, która zna bardzo dobrze zarówno regulamin turniejowy jak i regulamin sędziowski oraz potrafi obsługiwać program sędziowski.

§ 4.

1. W przypadku naruszenia niniejszego Regulaminu lub podjęcia przy wykonywaniu obowiązków sędziowskich decyzji sprzecznej z zasadami gry w scrabble, w szczególności z obowiązującymi regulaminami turniejowymi Zarząd PFS może nałożyć na sędziego, w zależności od wagi przewinienia następujące kary:
   • ostrzeżenie,
   • zawieszenie prawa do udziału w turnieju podczas pełnienia funkcji sędziego na okres od 1 do 5 turniejów,
   • zawieszenie uprawnień I stopnia (do sędziowania turniejów z cyklu Grand Prix, Mistrzostw Polski i Pucharu Polski) na okres od 30 dni do 1 roku,
   • zawieszenie wszystkich uprawnień sędziowskich na okres od 30 dni do 1 roku,
   • nakaz powtórnego zdawania egzaminu sędziowskiego
   • pozbawienie uprawnień sędziego PFS wraz z zakazem przystępowania do egzaminu sędziowskiego przez co najmniej rok od chwili pozbawienia uprawnień.
2. Osoby pozbawione przez Zarząd PFS uprawnień sędziego PFS mogą ponownie uzyskać uprawnienia sędziowskie po zdaniu egzaminu sędziowskiego, nie wcześniej niż po odbyciu kary dodatkowej, o której mowa w ustępie poprzedzającym.
3. W przypadku, gdy karze podlega sędzia będący jednocześnie członkiem Zarządu PFS — nie ma on prawa udziału w podejmowaniu decyzji o karach.
4. W terminie 14 dni od otrzymaniu decyzji o pozbawianiu uprawnień sędzia ma prawo odwołać się do Walnego Zgromadzenia. Do czasu rozpatrzenia sprawy przez Walne Zgromadzenie decyzja Zarządu pozostaje w mocy.

§ 5.

1. Uprawnienia Sędziego PFS zostają zwieszone na okres, w którym nie jest on członkiem PFS.
2. Sędzia traci swoje uprawnienia, jeśli nie prowadził on żadnego turnieju pod egidą PFS lub nie był jego uczestnikiem jako zawodnik przez okres 3 lat. W przypadku chęci powrotu zastosowanie ma zapis 4.2.

Rozdział III
OBOWIĄZKI SĘDZIEGO PFS

§ 6.

1. Sędzia zobowiązany jest do:
   • wydawania bezstronnych orzeczeń zgodnych z przepisami PFS i regulaminem zawodów,
   • sprawnego przeprowadzenia turnieju,
   • spokojnego i jednoznacznego wydawania decyzji,
   • przez cały czas trwania turnieju posiadania wydrukowanych regulaminów: turniejowego, sędziowskiego i rankingowego oraz reguł gry w Scrabble.
2. Do obowiązków sędziego pomocniczego należą:
   • wydawanie orzeczeń w pierwszej instancji,
   • odpowiedzialność za przebieg gry zgodnie z jej regułami oraz regulaminem turnieju,
   • dbałość, w miarę możliwości, o właściwe warunki gry.
3. Do obowiązków sędziego głównego należy:
   • przeprowadzenie odprawy technicznej przed turniejem, w szczególności sprawdzenie czy na komputerach zainstalowana jest aktualna wersja OSPS
   • przeprowadzenie turnieju zgodnie z przepisami PFS i regulaminem,
   • interpretacja reguł gry oraz regulaminu zawodów,
   • pełnienie roli najwyższej instancji odwoławczej od decyzji sędziego pomocniczego,
   • ogłoszenie wyników turnieju i przygotowanie pełnego sprawozdania (relacji, wyników oraz raportu poturniejowego) oraz przesłanie ich do administratora strony internetowej PFS (na adres pfs@pfs.org.pl) oraz przesłania bazy na adres mejlowy administratora rankingu (opublikowany i aktualizowany w miarę potrzeby na stronie PFS) nie później niż jeden dzień roboczy po zakończeniu rozgrywek lub przekazanie dokumentacji turnieju organizatorom, którzy we wskazanym powyżej terminie wypełnią ten obowiązek,
   • zapewnienie relacji "na żywo" z turnieju w internecie jeśli tylko pozwalają na to warunki techniczne,
   • w przypadku, gdy sędzia główny jest jedynym sędzią turnieju, należy do niego również wykonywanie obowiązków specyficznych dla roli sędziego pomocniczego.
   • wygenerowanie po zakończeniu turnieju plików poturniejowych i rankingu za pomocą programu Wspomagacz
4. Sędzia posiadający licencję I stopnia może brać udział w turnieju, w którym pełni funkcję sędziego, za wyjątkiem:
   • turniejów szczebla centralnego (MP, KMP, PP, LeMans, turnieje wchodzące w skład cyklu Grand Prix)
   • turniejów na których odbywa się staż lub egzamin sędziowski
   Sędzia posiadający licencję II stopnia oraz kandydat na sędziego nie może brać udziału w turnieju, w którym pełni funkcję sędziego/odbywa staż sędziowski.
5. W sytuacji gdy sędzia bierze udział w turnieju również jako zawodnik, wyznacza przed rozpoczęciem turnieju dwóch sędziów pomocniczych (innych zawodników posiadających licencję I lub II stopnia lub innych zawodników będących członkami PFS – tak jak jest to opisane w § 3.9). Sędziowie pomocniczy mogą pomagać sędziemu głównemu we wpisywaniu wyników do programu sędziowskiego oraz rozstrzygają kwestie sporne, które dotyczą udziału sędziego głównego.

Rozdział IV
ZASADY PRZEPROWADZANIA TURNIEJÓW

§ 7.

1. Graczom zgłaszającym się do turnieju nadawane są numery startowe według rankingu turniejowego PFS, a graczom z identycznym rankingiem (np. z rankingiem początkowym 100) według alfabetu.
2. Wyrównania:
   Gracze, którzy dopisują się do turnieju w trakcie jego trwania otrzymują takie wyrównanie, aby przed daną rundą zajmowali miejsce wynikające z poniższego wzoru. Wyliczoną wartość zaokrągla się w górę. Realizuje się to poprzez wyrównanie takie, by dopisywany zawodnik miał identyczną liczbę dużych punktów i powiększoną o jeden liczbę małych punktów (różnicę lub analogicznie inne kryterium), co zawodnik, który to miejsce zajmował (przed dopisaniem tego gracza). Jeśli osoba dopisywana jest na ostatnim miejscu, jej wynik odpowiada wynikowi osoby ją poprzedzającej i pomniejszonej o jeden liczbie małych punktów (różnicy lub analogicznie innego kryterium).Jeśli kilka osób dopisuje się jednocześnie w tej samej rundzie, to obliczenia dla kolejnych osób wykonuje się niezależnie - tak więc jeśli w kolejnej rundzie przystępują do turnieju zawodnicy o rankingu turniejowym 100 (w tym debiutanci), to zajmują oni miejsce ex aequo.
   
   A — miejsce zajmowane przed ostatnim wycofaniem,
   B — miejsce odpowiadające numerowi startowemu ustalane według rankingu zawodnika, a dla graczy o rankingu turniejowym 100 miejsce odpowiadające pozycji w połowie grupy osób z rankingiem turniejowym 100 (+1 dla parzystej liczby graczy o rankingu 100). Jeśli osób z rankingiem 100 nie ma lub jest jedna – wówczas B odpowiada ostatniemu miejscu.
   N — liczba rund granych przed ostatnim wycofaniem,
   M — liczba rund opuszczonych od ostatniego wycofania.
3. Usuwanie wyrównań. Zawodnikowi usuwa się wyrównania:
   • na 2 rundy przed końcem turnieju eliminacyjnego - tylko tym zawodnikom, którzy znajdują się powyżej granicy 2 dużych i 400 małych punktów licząc w dół od zawodnika zajmującego ostatnie miejsce premiowane awansem (jeśli po odjęciu przyznanego wyrównania zawodnik nie spadnie poniżej wyznaczonej granicy 2 dużych i 400 małych punktów od miejsca premiowanego awansem, wówczas wyrównania takiego zawodnika nie usuwa się). Należy usunąć dokładnie taką część wyrównania, aby dorobek punktowy zawodnika znalazł się dokładnie na tej granicy, nie więcej jednak, niż go dodano w sumie. W żadnym momencie turnieju zawodnik nie może mieć wyrównania ujemnego.
   • na 2 rundy przed końcem turnieju innego niż eliminacyjny - tylko tym zawodnikom, którzy znajdują się powyżej granicy 2 dużych i 400 małych punktów licząc w dół od zawodnika zajmującego ostatnie miejsce na podium (jeśli po odjęciu przyznanego wyrównania zawodnik nie spadnie poniżej wyznaczonej granicy 2 dużych i 400 małych punktów od podium, wówczas wyrównania takiego zawodnika nie usuwa się). Należy usunąć dokładnie taką część wyrównania, aby dorobek punktowy zawodnika znalazł się dokładnie na tej granicy, nie więcej jednak, niż go dodano w sumie. W żadnym momencie turnieju zawodnik nie może mieć wyrównania ujemnego. Jeżeli w turnieju zapowiedziano szczególnie wartościowe nagrody za więcej niż trzy miejsca, odległość tę należy liczyć od ostatniego miejsca premiowanego taką nagrodą
   • całkowicie - po zakończeniu turnieju, a przed ogłoszeniem jego wyników - wszystkim zawodnikom, którym zostały one dodane.
4. Sędzia główny ma obowiązek przeprowadzić turniej systemem wpisanym w zgłoszeniu turnieju, chyba, że rozstawienie takim systemem jest niemożliwe.
5. Jeżeli turniej jest przeprowadzany systemem połówkowym, a rozstawienie danej rundy tym systemem bez powtórzeń jest niemożliwe, sędzia ma obowiązek użyć programu Wspomagacz, aby dokonać korekty kojarzenia.
6. Jeżeli, pomimo użycia programu Wspomagacz, kojarzenie bez powtórzeń jest niemożliwe, należy użyć systemu połówkowego z powtórzeniami o rozszerzonym zasięgu grupy na 1,5 punktu.
7. Jeżeli z kojarzenia wynika, że gracz, który nie grał przynajmniej jednej partii, miałby pauzować, należy skorygować kojarzenie za pomocą programu Wspomagacz, a jeżeli nie jest to możliwe, to ręcznie za pomocą wyrównań.

Rozdział V
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

§ 8.

1. Ustala się, iż osoby posiadające uprawnienia do sędziowania oficjalnych turniejów PFS w dniu wejścia w życie niniejszego regulaminu zachowują nadane i posiadane przez nie uprawnienia.
2. Ustala się, iż osoby odbywające staż sędziowski na dzień wejścia w życie niniejszego regulaminu zachowują wypracowane do tego momentu rundy stażu sędziowskiego.

§ 9.

Regulamin wchodzi w życie z dniem 3 sierpnia 2015 roku.

Regulamin rankingowypo poprawkach z dnia 29.03.2023

Cały regulamin w formacie PDF

Rozdział I
System liczenia rankingu

§ 1.

1. Ranking uczestników turniejów Polskiej Federacji Scrabble liczony jest metodą Hollingtona. Polega ona na zasadzie, że ranking jest sumą skalpów (czyli punktów rankingowych zdobytych za każdą grę) podzieloną przez liczbę partii. Skalpem zawodnika z rozegranej partii jest ranking przeciwnika powiększony o 50 w przypadku zwycięstwa, pomniejszony o 50 w przypadku porażki i niezmieniony w przypadki remisu. Ranking zaokrągla się do najbliższej liczby całkowitej (dokładnie 5/10 zaokrągla się w górę). Jedynie dla potrzeb ustalenia kolejności na liście rankingowej porównuje się dokładne, niezaokrąglone liczby.
2. W rankingu PFS do metody Hollingtona stosuje się następujące poprawki:
   1. Dwuletni okres naliczania rankingu
   2. Pod uwagę brane są turnieje, w których gracz uzyskał najwyższy ranking (liczba skalpów/liczba partii), maksymalnie z 200 partii. Jeśli liczba partii przekracza 200, odrzucane są kolejno turnieje z najniższym osiągniętym rankingiem (liczba skalpów/liczba partii) danego gracza do momentu aż liczba rozegranych partii po raz pierwszy nie przekroczy 200.

Rozdział II
Ranking turniejowy

§ 2.

1. Aby zawodnik znalazł się na liście rankingowej musi rozegrać w okresie 2 lat przynajmniej 30 partii rankingowych. Podczas turnieju zawodnicy znajdujący się na liście rankingowej są rozstawieni są według rankingu nań występującym.
2. Zawodnikom, którzy mają ranking niższy niż 100, przydziela się na czas trwania turnieju ranking tymczasowy równy 100, to samo dotyczy debiutantów.
3. Zawodnikom, którzy w ciągu swojej kariery rozegrali co najmniej 30 gier rankingowych, ale nie znajdują się na aktualnej liście rankingowej, na czas turnieju nadaje się ranking turniejowy złożony z takiej liczby ostatnich rozegranych turniejów, aby suma gier rozegranych w ich ramach wyniosła co najmniej 30. Sędzia ma obowiązek po zakończeniu turnieju, a przed przesłaniem plików z turnieju do administratorów strony internetowej oraz administratora rankingu, wprowadzić wyżej wymienione poprawki. Jeżeli sędzia zawodów ma pewność co do wystąpienia wyżej wymienionej sytuacji u któregoś z graczy zapisujących się do turnieju lub zostanie mu to zgłoszone, powinien taką poprawkę nanieść przed rozpoczęciem turnieju.
4. Zawodnikom, którzy w ciągu swojej kariery rozegrali choć 1 grę rankingową, lecz suma rozegranych partii wynosi mniej niż 30, nadaje się tymczasowy ranking turniejowy, powstały na bazie doliczenia skalpów o wysokości 100 tyle razy ile brakuje gier do 30 np. Zawodnikowi X, który rozegrał dotychczas 24 gry rankingowe i osiągnął z nich ranking 120, zatem posiada skalp o wysokości 2880, dolicza się zdobycz skalpową o wysokości 600 (za każdą grę brakującą do 30 gier skalp 100, czyli 6*100) i na czas następnego turnieju będzie on rozstawiony z rankingiem tymczasowym 116 (2880+600 = 3480/30). Aby automatycznie wyznaczyć taki ranking należy użyć programu Wspomagacz przed rozpoczęciem turnieju.
5. Ranking publikowany jest zawsze z datą na dzień po zakończonym turnieju i sędzia główny danego turnieju zobowiązany jest do przeliczenia go po zakończeniu turnieju przy użyciu programu Wspomagacz.

Rozdział III
Administrator rankingu

§ 3.

Zadaniem administratora rankingu jest kontrola nad rankingiem zawodników podczas każdego turnieju zaliczanego do rankingu PFS. Każdy z sędziów po przeprowadzeniu turnieju zobowiązany jest do przesłania bazy na adres mejlowy administratora rankingu (lub do skopiowania bazy na nośnik pamięci USB jeśli administrator rankingu uczestniczy w danym turnieju), ten zaś zobowiązany jest do naniesienia niezbędnych poprawek (np. poprawienia źle wyliczonych rankingów graczy i ponowne przeliczenie rankingu; poprawienie rankingu osobie, która po naliczeniu nowego turnieju spadła do poczekalni; ustalenie nowego rankingu tymczasowego osobie, która posiada mniej niż 30 gier oraz wszelkich innych poprawek wynikających z niedostatecznej funkcjonalności obecnego programu sędziowskiego) i następnie do przesłania poprawionej bazy do zarządu PFS (lub umieszczenia samodzielnie na stronie, jeśli otrzyma on odpowiednie uprawnienia od Zarządu PFS). Powstanie funkcji administratora rankingu nie zwalnia sędziego z obowiązku przesyłania szczegółowych wyników tuż po turnieju na adres mejlowy zarządu PFS, z wyłączeniem bazy i rankingu po turnieju. Administrator rankingu jest dodatkowo zobowiązany do odpowiadania na wszelkie pytania dotyczące ewentualnych błędów lub sposobu liczenia rankingu PFS.

Rozdział IV
Rankingowość turnieju

§ 4.

Aby turniej mógł zostać uznany za rankingowy, powinien on spełniać poniższe warunki:

1. Czas trwania partii dla pojedynczego gracza musi wynosić minimum 15 minut,
2. Pierwszym kryterium w klasyfikacji turnieju muszą być duże punkty, drugim kryterium powinna być suma lub różnica małych punktów (jeśli tego nie zrobi, za takowe uznaje się kolejno małe punkty i różnica małych punktów). W przypadku chęci wyboru innego drugiego kryterium za każdym razem niezbędna jest zgoda Zarządu PFS.
3. W przypadku turniejów zamkniętych, jeśli kryteria uczestnictwa w turnieju zostaną zatwierdzone przez Zarząd PFS,
4. Muszą być przestrzegane wszystkie zasady wynikające z regulaminów sędziowskiego, rankingowego oraz turniejowego,
5. Turniej musi być przeprowadzony przez sędziego z uprawnieniami PFS przy użyciu programu sędziowskiego PFS,
6. Liczba rund w turnieju nie może być niższa niż 6. Liczba rund w turnieju (w turniejach dywizyjnych/grupowych w każdej z dywizji/grup) nie może być większa niż liczba graczy,
7. Turniej powinien odbywać się w dni ustawowo wolne od pracy (soboty, niedziele lub święta).Do wyjątków należy zaliczyć taką sekwencję dni, podczas których pomiędzy dniami wolnymi od pracy znajduje się jeden dzień roboczy,
8. Turniej powinien zostać zgłoszony przez formularz opublikowany na stronie z co najmniej 30-dniowym wyprzedzeniem . Po otrzymaniu Zarząd PFS powiadamia organizatora turnieju o tym, czy dany turniej został uznany za rankingowy,
9. Wpisowe do turnieju nie może być wyższe niż ustalone przez PFS. Organizatorzy nie mają prawa pobierania od uczestników żadnych innych, obowiązkowych opłat,
10. Zagwarantowanie właściwych warunków lokalowych do gry, w tym:
    1. minimalna szerokość stanowiska do gry - 80 cm,
    2. wydzielenie odrębnego stanowiska dla sędziego,
    3. dobre oświetlenie sali,
    4. odpowiednia liczba stolików i krzeseł, a dodatkowo w przypadku turniejów otwartych przestrzeń ogólna dla minimum 40 graczy,
    5. toalety
11. Zapewnienie turniejowych kompletów do gry przy wykorzystaniu możliwości i zasobów PFS oraz zegarów (w przypadku pokrywania się terminów turniejów, przy wypożyczeniu kompletów do gry decyduje pierwszeństwo zgłoszenia turnieju)
12. Poinformowanie graczy o dostępnej bazie noclegowej oraz możliwościach wyżywienia,
13. Zapewnienie dodatkowego komputera z aktualną wersją OSPS przeznaczonego w trakcie turnieju wyłącznie do sprawdzania wyrazów (sędzia ma obowiązek przed rozpoczęciem turnieju sprawdzić aktualność OSPS-a),
14. Turnieje organizowane przez kluby scrabblowe mogą uzyskać status turnieju rankingowego nie częściej niż raz na miesiąc,
15. Termin turnieju nie może pokrywać się z turniejami z cyklu GP, Pucharem Polski oraz Mistrzostwami Polski.
16. Ostateczną decyzję w sprawie zakwalifikowania turnieju jako rankingowy podejmuje Zarząd PFS.

Rozdział V
Przepisy przejściowe i końcowe

§ 5.

W związku z powstaniem regulaminu rankingowego uchwała 9/2004 z dnia 22.03.2004 traci moc.

§ 6.

Regulamin wchodzi w życie z dniem 3 sierpnia 2015 roku.