Obowiązują od 1 stycznia 2024 r.

Zasady w formacie PDF

Zasady dopuszczalności słów

W grze Scrabble używa się jedynie wyrazów pospolitych, spełniających odpowiednie reguły ortograficzne i gramatyczne. Dozwolone są odmienne i nieodmienne części mowy, łącznie z poprawnie utworzonymi formami odmiany. Wszystkie dopuszczalne słowa i formy gramatyczne zawiera Oficjalny Słownik Polskiego Scrabblisty (OSPS). O zawartości i aktualizacjach Słownika decyduje Komisja Językowa Polskiej Federacji Scrabble, na podstawie obowiązujących w grze kryteriów dopuszczalności słów. Przy podejmowaniu decyzji o włączeniu słów do OSPS lub o ich odrzuceniu Komisja kieruje się przede wszystkim:

• występowaniem danego słowa we współczesnych (wydanych po 1980 r.) słownikach języka polskiego;
• frekwencją danego słowa w korpusach języka polskiego;
• uchwałami Rady Języka Polskiego i rozstrzygnięciami poradni językowych.

Nie jest konieczne, aby słowo występujące w OSPS było odnotowane w którymś ze słowników języka polskiego (powodem nieodnotowania są zwykle różnice w przyjętych kryteriach doboru haseł lub nieregularne aktualizacje ich zasobu).

Za słowa niedopuszczalne uznaje się:

• nazwy własne, w szczególności słowa zawierające wielką literę (np. Australia, EuroCity, dBASE, mBank), a także nazwy własne zapisywane małymi literami (np. gamescom, innogy);
• skróty, przy czym przez skrót należy rozumieć słowo, które w czytaniu wymaga rozbudowania o brakujące głoski (np. ckm [czytaj: cekaem], dcą [czytaj: dowódcą], dyr. [czytaj: dyrektor], fud. [czytaj: fudit]); nie są zatem skrótami takie słowa jak: cekaem, bus, gees, baon;
• słowa zawierające apostrof (np. scrabble’owy, sartre’owski, collage’owo, grunge’owiec);
• formy odmiany zawierające apostrof (np. remake’u od remake, pedicure’em od pedicure, house’owi od house, breakdance’a od breakdance, guide’ów od guide); formy z końcówką zapisywaną fonetycznie nie wymagają apostrofu i są dozwolone (np. remakiem, remaki, pedicurze, housie, breakdansie, guidzie);
• słowa zawierające łącznik (np. op-art, polsko-angielski, żeń-szeń, ping-pong); dopuszczalne są jednak te formy ich odmiany, które nie zawierają łącznika (np. czacz od cza-cza, chach od cha-cha);
• słowa zawierające litery niewystępujące w polskim zestawie liter do gry Scrabble (np. öre, écru, supernova, exodus, quizowy); dopuszczalne są jednak formy odmiany niezawierające takich liter, w szczególności zapisywane przez -ks- wariantywne formy odmiany rzeczowników zakończonych na -x (np. cardoksu, cardoksowi, cardoks itd. od cardox) oraz inne formy zapisywane ze spolszczoną końcówką (np. jiwie od jive; boutikiem, boutiki od boutique);
• słowa występujące tylko w przejętych przez język polski dwu- lub kilkuwyrazowych wyrażeniach obcojęzycznych (np. last minute, femme fatale, paso doble, frutti di mare, primus inter pares); dopuszczalne są jednak słowa tworzące spolszczoną wersję wybranych wyrażeń tego typu [lista nr 0];
• słowa z pytajną cząstką partykułową -li (np. chceszli, znaszli, rychłoli);
• nazwy produktów firm, produktów danej marki itp. (np. daewoo – produkt marki Daewoo, ibiza – samochód marki Seat Ibiza, nokia – produkt marki Nokia, persil – produkt marki Persil, amol – lek marki Amol, colt – broń marki Colt), w tym także zdrobnienia (np. fiacik, nyska), nazwy pochodzące od skrótów (np. wueska – motocykl WSK, pepesza – pistolet PPSz) i nazwy potoczne (np. beemka od bmw, renówka od renault, parabelka od parabellum); dopuszczalne są jednak wybrane słowa [lista nr 1], które wprawdzie pochodzą od nazw własnych, ale ich znaczenie jest szersze niż tylko „produkt marki X”;
• nazwy sklepów sieci (np. empik, pewex, cezal);
• słowa powstałe przez powtórzenie litery bądź liter (np. taak, chooodź, brrrawooo); dopuszczalne są jednak wybrane wykrzykniki [lista nr 2], w których występuje co najwyżej podwojenie jednej z liter.

Rozstrzygnięcia szczegółowe

1. Za dozwolone uznaje się słowa występujące tylko w kontekście innych słów, w szczególności:
   1. rzeczowniki w miejscowniku (np. [w] oknie, [na] polach);
   2. formy czasowników używanych tylko z się (np. boisz, bojący, baniem od bać się);
   3. formy używane tylko w połączeniach z innymi słowami, jeśli swą budową w sposób oczywisty wiążą się słowotwórczo z innymi pełnoznacznymi słowami – takie jak poprzedzone przyimkiem po słowa zakończone na -sku, -cku, -dzku, utworzone od przymiotników zakończonych na -ski, -cki, -dzki (np. polsku od polski, poetycku od poetycki, ludzku od ludzki).
2. Słowa, które powstają przez dołączenie do słowa dozwolonego cząstek mających zgodnie z polską ortografią pisownię łączną, są dozwolone w bardzo ograniczonym zakresie.
   1. Partykułę przeczącą nie- można dodawać jednokrotnie do wszystkich niezaprzeczonych:
      • form przymiotników odmiennych w stopniu równym (np. nieboski, nieduża, niezrozumiałą, niezasłużone), z wyłączeniem form zakończonych na -sku, -cku, -dzku; jako przymiotniki, zgodnie z wieloma współczesnymi klasyfikacjami, traktowane są także:
        - wyrazy, które tradycyjnie określane są jako imiesłowy przeszłe (np. posiwiały, opadły);
        - wyrazy zaliczane tradycyjnie do liczebników: liczebniki porządkowe (np. drugi, ósmy), liczebniki wielorakie (np. dwojaki, wieloraki), liczebniki mnożne (np. podwójny, potrójny) i liczebniki wielokrotne (np. dwukrotny, wielokrotny);
        
      • form przysłówków w stopniu równym pochodzących od przymiotników odmiennych (np. niedługo, niedwojako, niepodwójnie, niedwukrotnie, niezrozumiale, niezasłużenie) albo od imiesłowów przymiotnikowych czynnych (np. niedrżąco);
      • form gerundiów, czyli rzeczowników odsłownych (np. niegranie, niebicie);
      • form imiesłowów przymiotnikowych czynnych (np. nieidący, niemająca) i biernych (np. niedany, niewbita).
      Ponadto dopuszczalne są wybrane słowa zawierające partykułę nie- (np. niepogoda, nieopodal, nieraz, niejeden). Niedozwolone jest dodawanie partykuły nie- więcej niż jednokrotnie (np. nieniepogoda, nienieopodal, nienieraz, nieniejeden).
   2. Partykułę -ż/-że można dodawać do form czasownika w trybie rozkazującym (np. jedzże, idźcież); inne połączenia z czasownikami są niedozwolone (np. jestże, kupiłże, przyszliż). Dopuszczalne są ponadto wybrane słowa zawierające partykułę -ż/-że [lista nr 3]. Niedozwolone jest dodawanie partykuły -ż/-że więcej niż jednokrotnie (np. jedzżeż, ożeż, żeż, niechżeż, niechżeżby, cóżże).
   3. Pisownia łączna z cząstką partykułową -ć/-ci jest dopuszczalna tylko w przypadku wybranych słów [lista nr 4].
   4. Pisownia łączna z cząstką zaimkową -ń (= niego) jest dopuszczalna tylko w przypadku wybranych przyimków [lista nr 5].
   5. Cząstkę partykułową -by można dodawać do form czasowników w trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej czasu przeszłego, tworząc w ten sposób formy w trybie warunkowym (np. skróciłby, skróciłaby, skróciłoby, graliby, grałyby). Dopuszczalne są ponadto wybrane słowa (głównie spójniki i partykuły) zawierające partykułę -by [lista nr 6].
   6. Ruchome końcówki czasownikowe: -(e)m, -(e)ś, -(e)śmy, -(e)ście, odpowiadające formom pierwszej i drugiej osoby liczby pojedynczej i mnogiej, można dodawać:
      • do form czasowników w trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej czasu przeszłego (np. skróciłem, skróciłam, skróciłom, graliśmy, grałyśmy);
      • do form czasowników w trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej w trybie warunkowym, o których mowa w podpunkcie 2e (np. skróciłbym, skróciłabym, skróciłobym, gralibyśmy, grałybyśmy);
      • do słów zawierających partykułę -by [lista nr 6] (np. alebym, chybabyś, czyżbyśmy, obyście);
      • do spójnika by (formy: bym, byś, byśmy, byście);
      • do partykuły byle (formy: bylem, byleś, byleśmy, byleście);
      • do partykuł: bodaj (formy: bodajem, bodajeś, bodajś, bodajeśmy, bodajśmy, bodajeście, bodajście), bogdaj (formy: bogdajem, bogdajeś, bogdajś, bogdajeśmy, bogdajśmy, bogdajeście, bogdajście).
      Niedozwolone jest dodawanie końcówek czasownikowych: -(e)m, -(e)ś, -(e)śmy, -(e)ście do innych słów (np. alem, pókim, boś, głupiś, toś, tuś, myśmy, późnośmy, gdzieżeście, lekarzaście).
3. Część czasowników występujących w polszczyźnie to czasowniki defektywne, które nie mają kompletu form fleksyjnych. W przypadku tych czasowników dopuszczalne są tylko niektóre formy odmiany [lista nr 7].
4. Istnieją w polszczyźnie formy nieznajdujące zastosowania w żywym języku lub znajdujące je tylko w ograniczonym zakresie (tzw. formy potencjalne) – które są jednak gramatycznie poprawne i tym samym dopuszczalne. Takimi formami są w szczególności:
   1. liczba mnoga wszystkich rzeczowników odmiennych (np. dekadentyzmy, tlenom, trwaniach, aluminia, młodzieże), nawet jeśli w słownikach języka polskiego są one opatrzone skrótem „blm” (bez liczby mnogiej) – formy liczby mnogiej znajdują uzasadnienie w kontekstach, w których mowa o różnych rodzajach czy specjalistycznych odmianach przywoływanych substancji, pojęć, zjawisk, zbiorowości itp.;
   2. „nieosobowy” mianownik liczby mnogiej rzeczowników męskoosobowych (np. prałaty, rajdowce, sędzie, pogany, ziemiany) – formy takie, utworzone regularnie, są nie tyle archaiczne, ile familiarne (np. nasze dzielne komandosy) lub deprecjonujące (np. te okrutne belfry); niektóre spotyka się względnie często we współczesnej polszczyźnie (np. doktory);
   3. wołacz wszystkich rzeczowników (np. abstynencjo, prośbo, nózio/nóziu);
   4. rodzaj męskoosobowy wszystkich przymiotników i imiesłowów nieodnoszących się znaczeniowo do osób (np. gniadzi, napotni, murowani) – formy takie znajdują uzasadnienie w przypadku personifikacji, w przypadku znaczenia przenośnego lub w połączeniu z rzeczownikiem użytym przenośnie (np. gniadzi mieszkańcy stadniny, napotni bohaterzy reklam środków medycznych, murowani faworyci);
   5. przymiotniki i imiesłowy występujące w rodzaju gramatycznym niezgodnym z ich naturalnym odniesieniem ze względu na płeć (np. żonata, zamężny, zamężni, źrebiący [się]) – formy takie znajdują uzasadnienie w połączeniu z odpowiednim rzeczownikiem rodzaju męskiego bądź rodzaju męskoosobowego (np. żonata osoba, zamężny podlotek, rodzice żonaci i zamężni, rzadko źrebiący się gatunek);
   6. pierwsza i druga osoba liczby pojedynczej rodzaju nijakiego wszystkich czasowników niedefektywnych (np. świeciłom, dojrzałobym, chciałoś, poznałobyś) – form takich można użyć w przypadku personifikacji obiektu lub przedmiotu, którego nazwa występuje w rodzaju nijakim (np. słońce, jabłko);
   7. pierwsza i druga osoba czasowników niedefektywnych nieodnoszących się znaczeniowo do osób (np. mżę, liniałeś, dżdżyłybyśmy, sparciejecie) – form takich można użyć w przypadku personifikacji;
   8. tryb rozkazujący i formy nieosobowe czasu przeszłego wszystkich czasowników niedefektywnych (np. muś, wólmy, siąpiono, byto);
   9. zakończona na -ij/-yj wariantywna wersja dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników, które w dopełniaczu liczby mnogiej mają końcówkę -ii/-ji (np. bazylij, feeryj, gracyj, wakacyj, caccyj);
   10. zakończona na -cze tradycyjna wersja wołacza liczby pojedynczej rzeczowników męskoosobowych z końcówką -ec w mianowniku liczby pojedynczej, które mają w temacie e ruchome (np. akowiec – akowcze, japoniec – japończe, bywalec – bywalcze).
5. Oficjalny Słownik Polskiego Scrabblisty służy do sprawdzania dopuszczalności słów podczas turniejów. Werdykt OSPS jest ostateczny, chyba że jest on bezsprzecznie nieprawidłowy (np. brak dopuszczalnego wyrazu portami mimo dopuszczalności odmiennego wyrazu port) – w takim przypadku ostateczną decyzję podejmuje sędzia turnieju.

Osób on-line: 135
• Kalendarz
• Aktualny ranking
• Słownik online
• Statystyki
• Forum PFS
• Kontakt

SCRABBLE® jest zastrzeżonym znakiem towarowym J.W. Spears & Sons    |     © Prawa autorskie